5S Metodu

5S İş yeri organizasyonu metodu nedir?

5S, kaliteli, verimli ve güvenli bir iş yeri oluşturmak için kullanılan, baş harfleri Japonca "S" harfi ile başlayan beş kelime ile ifade edildiğinden 5S olarak adlandırılmaktadır.

1.Adım: Ayıklama (Seiri)

2.Adım: Düzenleme (Seiton)

3.Adım: Temizleme (Seiso)

4.Adım: Standartlaştırma (Seiketsu)

5.Adım: Sürdürülebilirlik (Shitsuke)

5S Metodu fabrikalar, lojistik depoları, atölyeler, üretim alanları, ofisler, arşivler, kimyasal stok alanları vb. birçok alanda sektör farketmeksizin uygulanabilen ve uygulandığı organizasyonlarda çok yönlü fayda sağlayan bir yöntemdir.

5S uygulamak;

• Daha güvenli çalışma ortamları oluşturulmasının,

• Daha ergonomik çalışma ortamları oluşturulmasının,

• Daha verimli iş süreçleri yaratılmasının,

• Daha kaliteli ürün ve hizmetler üretilmesinin,

Ön koşuludur.

Çünkü;

• Stabilizasyonun sağlanmadığı ortamlarda, sürekli ve beklenmedik sorunların ortaya çıkması olasıdır.

Ana amaç, bu sorunların oluşmasının engellenmesidir.

5S uygulanmayan alanlarda, zaman kayıpları, iş güvenliği riskleri, ergonomi sorunları, verimsizlik, kalite sorunları vb. baş gösterir. Sorunların önemli bir kısmı düzen ve tertip eksikliği kaynaklıdır. Düzensizliğin, kirliliğin hakim olduğu bir alanda başta iş güvenliği ve kalite problemlerinin oluşmasının engellenmesi çok daha zordur.

5S Adımları bir organizasyonda nasıl uygulanmalıdır?

Organizasyon yapısına, işletmenin mevcut durumuna göre değişiklik gösterecek olsada, zihnimizde bir harita oluşturabilmek amacıyla standart koşullara uygun bir sıralama yapalım.

• Hazırlık Çalışmaları: Bu çalışmalarda amaç 5S dönüşümü öncesinde organizasyonun ihtiyaç duyduğu gerekli mental ve fiziksel hazırlıkların yapılmasıdır. Bu hazırlıkların içeriğinde 5S organizasyonun hazırlanması, 5S panosunun oluşturulması, aktivite planlamasının yapılması, üst yönetim ve çalışanların eğitim seanslarının gerçekleştirilmesi gibi çalışmalar vardır.

• Ayıklama Adımı: Ayıklama adımı 5S çalışmasının yapılacağı alanda gerekli ve gereksiz nesnelerin ayrıştırılması, gereksiz neslerin bir alanda toplanması, ardından ilgililer ile bu nesnelerin atılması/satılması/alana iade edilmesi gibi kararların verildiği adımdır. Ayıklama çalışmalarında kırmıza kart stratejisi kullanılır. Kırmızı kart ayıklama yapan kişiler tarafından sahada gereksiz olarak olduğu düşünülen nesnelerin üzerine yapıştırılarak gerçekleştirilir. Kırmızı kart içerisinde ayıklanan nesnenin bilgisi, tespit edildiği lokasyon, tarih ve tespit eden kişinin adı vb. bilgiler vardır. Ayıklama adımı çalışması ayıklama kararlarının verilmesi ve ayıklama raporu ile tamamlanır. Ardından bir sonraki adım olan düzenleme adımına geçilir.

• Düzenleme Adımı: Düzenleme adımı sahadaki belirsizlikleri ortadan kaldırma ve herşeyin yerinin tanımlanması çalışmalarının yapıldığı adımdır. Bu adımı "Herşeyin bir yeri olmalı, o yerde tanımlı olmalı!" şeklinde tarift edilebilir. Ancak bu adımda amaç sadece nesnelerin yerlerini tanımlamak değildir. İş güvenliği risklerini ortadan kaldırmak, proses yerleşimlerini optimum hale getirmek, ergonomi sorunlarını ortadan kaldırmak, stok yönetimi ve akışı iyileştirmek gibi ana görevler vardır.

• Temizlik Adımı: Temizlik adımı bir temizleme eyleminden çok daha fazlasıdır. Bu adımda bir başlangıç temizliği yapılara makine-ekipmanı daha yakından tanımak, kirlilik kaynaklarını tespit etmek ve bunları ortadan kaldırmak gibi amaçlar vardır. Çünkü kirlilik kaynakları ortadan kaldırıldıkça, temizlik ihtiyacıda ortadan kalkacaktır. Ana hedef kirlenmemesi sağlamak olmalıdır.

• Standartlaştırma Adımı: Bu adımda, ilk 3 adımdaki faaliyetlerin standartlaştırılması ve dokümante edilmesi çalışmaları vardır. Kurallaştırılan uygulamaların istikrarı ve yönetilebilmesi ancak münkün olabilecektir.

• Sürdürülebilirlik Adımı: Bu adım 5S faaliyetlerinin işletmenin davranış biçimi haline gelebilmesi için yapılan bir dizi çalışmayı kapsamaktadır. Bu çalışmalar 5S denetimleri, 5S çalışma sonuçlarının performans yönetim sistemine entegrasyonu, iyi uygulama örneklerinin yaygınlaştırılması, 5S farkındalık eğitimler, kampanyalar vb. içerir.

5S çalışamlarında gerçek manada üst seviyede başarı elde edebilmek ve bunları iş sonuçlarına yansıtabilmek için, organizasyonun her kademesinde sahiplenilmesi ve içselleştirilmesi gerekmektedir. Aksi durumlarda çok daha kısıtlı fayda sağlayan, sadece görselleştirme çalışmalarının yapıldığı, kısıtlı başarılı sonuçlar elde edilebilen çalışmalar olarak kalabileceğini hatırlatmak isteriz.

Daha güvenli, daha düzenli, daha kalite ve daha verimli iş süreçleri için makaledeki ipuçlarının sizlere yardımcı olmasını diliyoruz.

Derin Dönüşüm®