Muda (İsraf)

Muda, Toyota Üretim Sistemi'nde (TÜS) değer yaratmayan her türlü faaliyet olarak tanımlanır. TÜS 7 çeşit muda tanımlarken, diğer bazı yaklaşımlar 8. muda adı altında "kullanılmayan yetenek mudası"nı da tanımlamaktadır. Oysa gerçek bir Kaizen kültürü oluşturabilmenin ana koşullarından birinin, öncelikle insan yeteneği ve potansiyeline alan açmak olduğunu hatırlatmak isteriz.

Muda Çeşitleri:

1. Fazla Üretim Muda'sı: Bu, çok sayıda parça üretmek veya parçaları erken üretmek anlamına gelir. Çoğu zaman bu muda çeşidi, parçaların erken üretilmesi sonucunda oluşur. Fazla üretim mudası diğer mudalara da sebep olduğundan en tehlikeli muda (israf) türüdür.

2. Bekleme Muda'sı: Bir makine veya hat çalışırken, o makineyi izlemek zorunda kalan bir çalışan varsa, işte bu bekleme mudasıdır. Ya da bir önceki süreçten parçaların geç gelmesi nedeniyle yapılan beklemeler, bekleme mudasına sebebiyet verir.

3. Taşıma Muda'sı: Gerekenden fazla parça taşınması ya da parçaların geçici olarak bir konuma yerleştirilmesi, yeniden yığılması ve hareket ettirilmesi mudadır. Taşımalar ideal durumda sıfır olmalıdır. Ancak bu bir yandan da ütopyadır. Bu sebeple hiç taşıma yapılmayacak şekilde tasarım yapmak amacıyla gayret etmek gerekmektedir.

4. Fazla İşlem Muda'sı: Bir ürün veya parçanın istenilen kaliteye ulaşmasına rağmen, müşteri beklentilerinin üzerinde fazladan işlem yapılması mudadır.

5. Stok Muda'sı: Stok, ister hammadde, ister yarı mamul, ister bitmiş ürün olarak fazladan bulundurulan her türlü üründür. Henüz müşteri tarafından satın alınmamış bu türlü stoklar stok mudasıdır.

6. Hareket Muda'sı: Çalışanların gerekli nesneleri, dokümanları, alet ve ekipmanları araması, bunlara erişim için yürümesi, uzanması vb. hareketleri yapıyor olmaları hareket mudasıdır.

7. Tamir Muda'sı: Ürünlerin ilk seferde istenilen kalitede yapılamadığı durumlarda tamir edilmek zorunda kalınabilir. Bu tip durumlar tamir mudasıdır.

 Mudalar nasıl ortadan kaldırılır?

Mudaları ortadan kaldırmanın en doğru yollarından biri, öncelikle mudaları tanımlayabilecek çalışanlar oluşturmaktır. Ancak bu şekilde, yani tüm çalışanların mudaları tanımlayabildiği bir organizasyonda mudaların azaltmak ve yok etmek mümkün olabilir. Genchi Genbutsu yapmadan mudaları ortadan kaldırmak pek mümkün değil. Problemleri ve olayları yerinde inceleme kültürünü geliştirmek gerekir.

Birde önleyici muda konusuna bakmak lazım. Yani hiç oluşmadan!

✨️Süreç ve proses tasarımı

▪️Mudaların önemli bir kısmı daha tasarım aşamasındayken kötü tasarımlar sayesinde oluşturulur.